Жоспар
1.Аудиттің түсінігі
2. Аудиттің негізгі құрамдары
3. Аудиттің негізгі принциптері
Кіріспе
Аудит туралы шыкан басылымдарда «аудит» — degen tүinikke әr tүrlі anyқtamarlar berilgen. әрбір автор өзінің анықтамасын өз тарабынан аңықтаған. К. Ш. Дюсембаев «Теория аудита. Біз соның төрт түрлісін келтірейік те мазмұнын қарастырып талдайық.
СНГ авторларының «аудитке» берген анықтамалары:
Осы кельтірілген антамалардың мазмұнын талдап карастыратын болсак әр түрли мазұнда құралғанын куремиз. Бір береді. Сокан Карамастан осы anyktamalarғa bir ana maқsat koylady, ol audittin maғynasyn, negizin anyқtau. Solay bola tursa by eshbir anyktamada audit negizgi maқsaty ashylmay galyp otyr. Ол Аудиторлық қортынды туралы. Седеді, қандай бір аудиторлық қортынды жасау. Экиншайден, аудиторский тексерудин objects_s_turaly eshnday автор eske de almaidy. Біздіңше ол үлкен кемшілік. Олай деитинимиз, аудиторлоқ тексер тапсырушының келисим-шартта куреткэн субъект ғана жургизилады, ол бирден-бир аудит жумысының негативные принципы. Олай дэйтинимиз, тапсырушы от subject_sin_sharuashylyk kursetkishin tolyn nemese bir bulimin audittik teksertuge uugyly.
Kasiporyn sharuashylykynyk zheke bir buligin nemese tugeldey sharuashylykyn kamtityn audit bolsa yes «algashgy uzhattardy» texereu nemese «algashgy esepti» tekser middetіrgіt. Аудит процесса осуществлял бухгалтер Эри Аарай септин жургизилуйменың рылымн-ұйымдастырылун тексерумен заласатыны объекты жумыс. Ондай болмаан жғдайда аудиттик тексэруді тиянақты, дұрыс жургизілді деуге болмайды. Кебир авторлардык анйыктамаларында ос ойлар оринды айтылкан деуге болады.
1.Аудиттің түсінігі
Куптеген авторлар «шаруашылык-табыстылык курсеткиштери» деген соз крамын ко келтирген. Біздің ойымызша бұлтүсініктеме орынды айтылған деуге болады. Себеби, объекты келисим-шарт негизинде мазман-талабына суйкес аникалады. Касипорын шаруашылыкынна толык немесе бир булимине жургизилсе де онан жасаган аудиторлык корытындыда, кусипорыннык «шаруашылык-табыстылык курсеткишсетимены курсеткишсетимены» баиланыстилисетиманы. Нақты, әр елдердегі аудит туралы анықтама берген авторалды қарастыратын болсақ, Англия ғалымы Рой Додж өзінің «Краткое руководство по по стандартам и нормами аудита” кітабында «аудит – тәуелсіз, дербес тексеру және табыстылық ақпарат туралы өз пікірін айту”, — деп анықтама берген. Басқа бір англиядағы белгілі бухгалтерлік есеп, аудит маманы Роджер Адамс «Аудит негізінде кәсіпкерлік ретінде қызмет көрсету, қоғам үшін өте қажет мәліметтурдің дүрыстығын анықтаумен, кәсіпорынның табыстылық ақпаратын тексеріп, басылымға шыққан міліметтердің шындығын анықтау” – деп анықтама берген.
« » туралы мәлімет қазақша
... үшін осы іскерліктер көмек тартылады кең әдебиет туралы лекторском шеберлігі және шешендік өнер. Дегеніміз не реферат Көптеген оқушылар аздап заблуждаются болған ... өліктерін басталады (неден?), аяқталады (немен?)…). Кіріспеде тұжырымдалған …(не?) (анықтама беріледі …(не?)) Басында-бабының анықталады (жазылады) мақсаты (мақсаттары, міндеттері) ...
Американский профессор Джек Робертсон Озинин монографиисынды «Аудит — оль кусипорын акпаратындаг мәлиметтердин, пайдаланушылар үшин табыстылык акпарат курсеткиштериндегі билеметтік. Осы аты аталған үш автордын ойын корытындылайтын болса, англия аудит жен есеп маманс Роджер Адамс өз антамасында аудиттің мғынасына коғамдық тұрғыдан караитын коцетеді. Бұл ойдык мемлекеттер шин, әр элдин экономиксы дамуйна аудит жумысының атгаратын рөлин өте жогарыдеп бағалау. Себеби, аудит кусипорын шаруашылыкынык тянакты дамуйна кепильдик беретин аник. Яғни, кәсіпорындардың тиянақты дамуы қамтамасыз етілген жағдайда ол елдің экономикасы даму жолында болады деген сөз.
Белгили, АҚШ-тың теория аудитаасын жуне аудит жумысыны даму жолына көп енбек синірген профессор Джек Робертсон ы анқтама береди. Оның біреуінде жоғарыда айтылған «мәліметтік күдік” – деген түсініктің мазмұнын бухгалтерлік есеп, аудит түрғысынан қарастыратын болсақ, ол бухгалтерлік есеп жасауда жіберілген қателердің салдарынан мәліметпайдаланушылардың кәсіпкелігіне зиян келтіру әсерін айтады. Янни, аудитор миндети соль «Мәлиметтик күдікти» бар мүмкіншілігінше азайтып, кусіпкерлердің сенімділігін арттыру. Barlyk saladaғy kusipkerler өzderinin ekonomikiқ mәselelerin sheshu barysynda basylyma shyққan mәlimetterdi kүdixiz padalanuyna audit kepildik beruі azhet. Осы узинин ойын корытындылай келе профессор Джек Робертсон.
Осындай ойын одан әри жастыра рып профессор «кусипкерлик кудик» — деген тусиник косады. Бул тусиникти кусипкершилик шаруашылыгандагы кудиктенушилик, сенимсиздик немесе кусипкерлердин экономики госпожа жолындагы кауипптилиги депутатов цесенуги болада. Оган себеп: инфляционный кошею, салык тулеминин толйымалыгы немесе кобею, сату процессиндеги бесекелестиктин кошею, жумышилардык эреуил жасауы мен тағы баса кпадеген себептериен. Осы аталган себептерден туйндайтын «кусипкерлик кедиктин» молшерин немесе зияндылыкын кусипкер есептеп шыгарып, өz шаруашылыкын жургезу шин тымдыбыш. «Кәсіпкерлік күдік” аудит жұмысына ешқандай әсерін тигізбейді.
АҚШ-тың аудит мамандары Э:А. Аренс және Дж. К. Лобск өздерінің жазған оқулықтарында мынадай анықтама береді: «Аудит ол процесс, арнайы мамандар арқылы дербес тәуелсіздіқ жолымен кәсіпорын шаруашылық операцияларының дұрыстығына тексеру жүргізіп, сол мәліметтер белгіленген нормативтік үлгіге сай екенін анықтап, өзінің аудиторлық қорытындысын беру”. Шетел мамандарының аудит мазмұнына берген анықтамаларын қорытындылайтын болсақ, осы сонғы анықтама басқаларына карағанда біздің ойымызша аудитті толық қарастырған сияқты
К.Ш. Дюсембаев аудит мазмұны туралы мынадай анықтама береді: «аудит – дербес сараптау және қаржы есебімен қоса шаруашылық субъектілерінің барлық жағын қамтитын мәліметтерге экономикалық талдау жасайды, ішкі бақылау жұмысын тексеріп, бухгалтерлік есептің заңдылығын және нормативтік құжаттар талабына сәйкестігін анықтап, тапсырушылар талабына жауап ретінде түсініктеме қызметін атқару ” – деген. Осы авторы ойинша аниктамада аудит эволюции эскерилген, экиншиден — тауелсиз дербестиги курсетилген, ушиншидэн — аудит процессаиндегс талдаудык алатын орны ерекше дэлинген. Себеби, талдау арылы кусипорынник катшылык жадай аникталып, леди жолына сойкес асыныстар берледи, туртиншиден — аудит консалтингтик уйзмет курсету жанганы айтын.
Международные стандарты по планированию аудита
... риска и риска системы внутреннего контроля, устанавливать уровни существенности для целей аудита, определять возможность существенных искажений в финансовой отчетности и выявлять сложные области бухгалтерского учета, ... стандарта, хотя этап предварительного планирования не указан ни в МСА 300, ни в новом ПСАД № 3. Чтобы провести аудит в течение первого года, аудитор должен расширить процесс ...
Біздің ойыиызша, « аудит дегеніміз – дербес, тәуелсіз аудит мамандарының кәсіпкер ретінде келісім-шарт бойынша тапсырушылардың шаруашылық-табыстылық есебін, бухгалтерлік есеп көрсеткіщтерінтексеру арқылы анықтап, экономикалық талдау жасап, қажет болған жағдайда сараптау жүргізіп, аудиторлық қорытынды жасау және әртүрлі түсініктеме қызметін көрсету» — деп ойлаймыз. Себеби, аудит жумысынык колеми — предметы, шаруашылык предмет калауында толык немесе бир булимин аудиттик тексеруди тапсыру тапсырушынык эркинде. Экиншиден, андай есеби болмасын онйң малеметтеринин дурыстыгы, қатесиздиги тек қана accountantlik есеп көрсеткиштери аргылы анталады. Үшіншіден, аудиттің негізгі мақсаты – аудиторлық қорытынды жасау. Тапсырушының өз тарапынан төлем жасап, аудит жасатудағы дірден-бір мақсаты – аудит қорытындысын алу. Себібі, тек аудит қорытындысын алған шаруашылық субъектілерінің есебі басылымға шығады. Яғни, ол шаруашылық жүргізуіне кепілдік алады деген сөз. Барлық сыбайластарымен кедергісіз қарым-қатынаста болады.
Аудиттің мазмұнын анықтамалар арқылы қарастырғаннан кейін оның негізгі түсінікті болған сияқты. Сонымен қатар, аудиттің мазмұнын одан әрі терендеу қарастыру мақсатымен бізмына үш бұрыш үлгіссімен беруді ойластырдық .
1. аудитор-кәсіпкер, табыс табу үшін кәсіпорындарға қызмет көрсету.
2. Шаруашылық субъектісі-кәсіпорын, оған аудитор қорытындысы керек, Ол кезінде басылымға шығуына кепілдік береді.
3. мемлеке, кәсіпорындардың жақсы жұмыс жүргізіп табысты болғанын қалайды, себебі олар салық төлейді, аудит жұмысына құштар болу себебі аудитор тексеру барысында табыстылық есебін тексеріп кәсіпорының қанша табыс тақанын, қанша салық төлейтінін анықтайды анықтайды. Ал қажет болған жағдайда аудитор тікелей мемлекет салық инспекциясына мәлімет бере алады. Яғни, аудит жүргізілген кәсіпорындарда табыс сомасын жасырып қалу, салық төлемеу үшін қылмысқа немесе басқалай әр түрлі жалтарушылыққа жол берілмейді.
Осы үшбұрыштың өзара байланысын қарастыратын болсақ, аудит «осы үшбұрыштың төбесін” қосып қана қоймай ерекше қызмет атқаратынын айту қажет. Біріншіден, «аудит қорытындысы» арқылы шаруашылық субъектілері бір қалыпты шаруашылығын жүргізуге қандай денгейде болса да даму процесін қамтамасыз етуге кепілдік алады. Яғни, бір регионды немесе бір ел көлемінде шаруашылық субъектілері даму жолында болған жағдайда ол елде өзінің экономикалық инфраструктурасы қалыптасады да, оның әсерінен сол елде нарықты қатынас экономикалық зандылықтары күшейіп, нағыз нарықты қатынасқа көшу арқылы ол елде тауар бағалары тұрақты деңгейге көшіп нарықты қатынас заңдылығын іс жүзінде қалыптастырады.
Екіншіден, «аудит жұмысы» үлкен мемлекеттік қызмет атқарады. Олай дейтін себебіміз, аудит тексеруі барысында кәсіпорынның табыс-пайда сомасы салық нақты анықтамадан қанша сома салық төлеу керек екенін, «салық есебінің” дұрыс жүргізілгенін аудиторлық тексереу арқылы анықтайды. Қандай бір елде болмасын үлкен экономикалык мәселе ол – салықтың тиісі көлемде жинау және де нормативтік ереже-нұсқау талабына сәйкестігін қамтамасыз ету. Қазіргі кезде шаруашылықсубъектілері өз тарапынан «салық есебін” жүргізуге мәжбүр, оған қоса тек қана «салық есебіне” аудиттік тексеру жүргізіп, аудиторлық қорытынды алуға мәжбүр. Ондай жасамаған жағдайда салық инспекциясы қатал жаза қолданып, субъектілер айып төлейді.
Банковский аудит
... организаций. Именно ЮНИКОН получил наивысшую в России оценку в области банковского аудита: в декабре 1996 года Государственная Дума утвердила ЮНИКОН аудитором Центрального Банка РФ. Кроме того, ... деятельности, которая в последующие годы совершенствовалась в направлении организационно-правовых основ. Особое внимание уделялось формированию этических и поведенческих норм во взаимоотношениях аудиторов с ...
Аудиттің мазмұнын қарастыру барысында тағы да осы түсінікті әйдейі қарастырған дұрыс деп ойлаймыз. Ол аудит анықтамасының көбісінде аудитті тексеру деп анықтаған. Мысалы, авторлар келтірген он үш анықтаманың он бірінде тексеру деп, ал екеуінде бақылау жасауға құқысы жоқ. Тек ішкі аудитті ұйымдастыру барысында ғана арнайы бақылау жүргізілуі мүмкін.
2.Аудиттің негізгі құрамдары., Аудиттің мазмұнына қарастыру қарастыру барысында оның нақты құрамы айту қажет . Олар мыналар :
1. шаруашылықтағы субъеккт;
2. мәлімет;
3. аудитордың мамандығы ;
4. фактілерді жинау және бақылау;
5. аудит стандарты;
6. аудитор қпараты,есебі;
Осы көрсетілген аудит элементтерін жеке-жеке қарастыру қажет .
1. Шаруашылықтығы субъект .Аудит жұмысын орындау үшін міндетті түрде сол субектінің шаруашылық бағытын ,көлемін анықтау қажет .Оны сол субъектінің шаруашылық параметірлері құрайды .Оған аудит барысында нақты болжам жасау үшін аудит қамтитын объектілердің көлемі , мақсатты қарастырылыуы қажет. Мысалы, заң субектілері немесе
эканомикалық объектіге қосылмайтын мәлімет жүйесі .
2. Мәлімет. Аудит жұмысы барысында тапсырушылар берген мәлімет қарастырады . Аудитор олардың дұрыстығын дәлелдеп , өзінің жаңа мәліметтерін құрайды . Сол жұмыс барысында олардан кемшілік табуы немесе дұрыс еместігін анықтауы мүмкін. Ол негізінде екі түрлі себептен болуы мүмкін;
1) ақпаратта кейбір мәліметтердің жетіспеушілігінен ;
2) ақпарат дұрыс жасалғанбағандықтан .
3. Аудитордың мамандығы . Аудит жүргшізуші жоғары дәрежедегі , өз мамандығын жақсы меңгерген, сарапшы ,білгір адам болуы қажет . Аудит барысында ол өзіне қажет фактілерді жинап талдау жасайды , бір тұжырымға келтіріп,
қортынды жасауына пайдалана алатын болуы қажет .
4. Фактілерді жинау және бақлау .Аудитордың негізгі мақсаты ол- фактіні жинау. Себебі сол фактілер арқылы ол өзінің аудиторлық ақпаратын жасайды .
5. Аудит стандарты . Жиналған фактілер , мәліметтер өз кезегінде бір жүйеге келтірілуі қажет. Оған негіз аудит стандарты. Стандарт дегеніміз мәліметті бір жүйеге келтіру әдісі немесе нормативтік ереже-нұсқау талабына сәйкес бір қалыпқа келтіру .
6. Аудитор ақпараты. Аудитор өз жұмысының қорытындысын тексеру барысында анықталған кемшіліктердің
мазмұнын ,өзінің аудиторлық қортындысын ақпаратында көрсетеді.
Қорыта келгенде, жоғарыда келтірілген аудиттің міндетті құрамын қарастырмай , нақты аудит жүргізу мүмкін емес . Аудиттің міндеті мен мақсаты толық орындау үшін оның принціптерін білу қажет.
Аудит и консалтинг: проблемы и перспективы
... самом деле имеют объективные причины. Это напрямую касается и российского аудита и консалтинга. 1. Понятие о консалтинге и аудите Существует много определений термину «консалтинг». Не вдаваясь в теоретические споры, остановимся на следующей ...
3. Аудиттің негізгі принциптері, Аудит жұмысы нақты принциптерді сақтау арқылы жүргізледі.
1. Ғылыми негізделігі . Аудиттің ғылыми негізгі оның метадалогиасының диалектиалық әдісімен дамиды . Эканомика тэориасындағы объективтік шындықты негізге алу болып табылады . Аудит жұмысының барлық мәліметі , тұжырымы ғылыми жолмен анықталған, дәлденген болуы қажет . Аудит
қызметінің ғылыми даму барысы оның көптеген нақты факторларын талдау арқылы ол өзінің теориасын құрайды.
Аудит жұмысы барысында ғылыми зерттеу әдісі қолданылады.
Мысалы, аудитте эканомикалық талдау қолданылады, ол яғни фактілерді зерттеп қортынды жасау. Сондықтан да аудит фирмалардың басшылығы зерттеу жұмысын, тәжирибесін игерген ғалымдар.
2.Объективтілік. Бұл қағида ойлану, тек қана фактіге сүйену арқылы ғана тұжырым жасау. Аудитор шыншыл, бұрмалаушылыққа бармайтын, тазалық ұстайтын маман болу керек. Ол өзінің аудиторлық қортындысына кәсіпорыннның табыстылық ақпаратын шыншылдықпен тексеріп , объективті көрсеткіштерін анықтауға міндетті. Оның қортындысы ешқандай күндіктенбеушілікке немесе сенбеушілік жол бермейтін дәлелді болу қажет.
3. Дербестілік . Қоғам тану жолында аудитордың статусы өз бетінше дербес деп танылған . Оған себеп ол бірінші ден , тапсырушыға тәуелді емес , өйткені ол төлем алуына алдын тапсырушыға тәуелді емес , өйткені ол онда төлем алуына алдын ала келісіп қояды, екіншіден, оның жұмысын мемлекеттік аудит заңы мойындайды, үшіншіден, тапсырушы мен аудитордың түпкі мақсаты бір . Олардың өзара келісім -шарт бойынша анықтайтыны тек қана шындық.
Аудитордың дербестігін қорғау үшін арнайы шаралар қолданылады: аудиторларды ротациялау, аудитор соты, мемлекеттік аудитор тағайындау, мемлекеттік аудитор департаментін, аудитор комитетін құру.
Қорыта келгенде,аудит стратегиаын кеңейту тұрғысына арнайы инстеттар ашу қажет, аудитті жүргізу жұмысын жетілдіру қажет. Біздің ойымызша сондай жұмыстарды іске асыру үшін Мемлекеттік Қаржы Министірлігі , аудит платасы , бухгалтерлер ассоциациясы көмектесуі қажет .
4. Кәсіби біліктілік .Аудит жұмысын өте жоғары деңгейдегі мамандар жүргізуі қажет , ол теориалық және практикалық жағынан өте білімді маман болуы және арнайы аудит әдістерін жақсы біліуі қажет . Ол тексеру жұмысына машықтанған болуы керек . Аудитор өз жұмысына қажетті ереже нұсқауларын өте жақсы біліп іс жүзінде қолдана білуі қажет . Аудитор өз жұмысына анализ жасауда , сараптау жүргізуде , компютермен жұмыс істеуде . әбден машықтанған болуы қажет Ол барлық тексерушіге сене бермеуі керек , тек өзі тексеріп көзі жетпеиінше ешқандай қорытынды жасамауы керек .
5. Сенімділік , сөзге берік болуы ( конфиденцальность)
Аудитор өз жұмысының комиссялық құпиалығын сақтауға міндетті . Үшінші жаққа өз мәліметін ерекше жағдайда ғана хабарландыруға, тапсырушымен жазбаша келісім жасау арқылы беруге қүқылы .
6. Тез-жеделдік принципі . Аудитордың жеделдігі ол өз жұмысының тез, тианақты орындаудан тапсырушыға аудит материалын уақытымен тапсыру . Аудиттің тез, жедел жүргізілуіне екі түрлі себеп бар. Бірінші , аудит жүргізу уақыты нақты белгіленбегендіктен , екіншіден , аудит үшін төлем сол жұмыс уақытымен есептелінеді .
Қорытынды
Қорыта келгенде,аудит стратегиаын кеңейту тұрғысына арнайы инстеттар ашу қажет, аудитті жүргізу жұмысын жетілдіру қажет. Біздің ойымызша сондай жұмыстарды іске асыру үшін Мемлекеттік Қаржы Министірлігі , аудит платасы , бухгалтерлер ассоциациясы көмектесуі қажет .
Аудит операций с нематериальными активами
... 14/2000 (приказ Минфина РФ №91н от 16.10.2000г.) 1.2 Аудит операций по поступлению нематериальных активов Проведение проверки по данному направлению аудита операций с нематериальными активами позволит аудитору в ходе осуществления аудиторских процедур определить правомерность включения ...
Біздің көзқарасымыз бойынша бұл түсінік » қаржылық бақылау” түсінігінен біршама кең. Өйткені, ол көрсеткіштердің дұрыстығы тексертуді ғана емес,сондай-ақ шығындарды рационализациялау мен паиданы заңдық негізде оптимизациялау мақсатымен шаруашылық қызыметін жақсарту жөніндегі ұсыныстарды даиындауды қамтиды.Сонымен қатар аудитті тексерумен,аудиторларды тексерушілермен теңестіруге болмаиды.”Ревизия”термині латынның «revision”сөзінен аударғанда «қызметті зерттеу”дегенді,ал”ревизор”термині”ревизияны жүргізуші адам”деген мағынаны білдіреді.Тексеру мен аудит мазмұны жағынан жақын болса да бір түсінік емес.Аудит тексеру мен бақылаудың түрлі әдістері мен тәсілдерін қолдана отырып,сонымен бірге өзіне тән ерекшеліктері бар.Олар жүйеленген түрде 2-ші кестеде көрсетілген.
Аудит екшқашанда белгілі бір сыңар жақ мақсатымен жүргізілмейді және өзінің алдына клиеиенке зиян келтіру мақсатымен негативті материалды жинау және толтыру міндетін қоймайды. Ал ревизия көп жағдайда сыңар жақ бағытта болып өзінің алдына ұнамсыз тұлғаларға қатысты, оның беделін түсіретін материалдар жинауы міндет етіп қояды. Тексеруге (орынан дабыл) деп аталған сылтау болады, яғни қарапайым тілмен айтқанда кәсіпорын басшылығының сыртынан сөз тасу немесе жоғары тұрған ұйымдарға жеткіліксіз силамшылық сылтау болады. Болашақ қаралаушы бола отырып , ол өзіне тән қылықтармен айыптаушы болады . Кейбір аса ақылды емес тексерушілер өзінің түрімен және мінез-құлқымен тексерушіліге көбірек қорқыныш ұялатуға тырысады; талап етпей керіліп, минут сайын есеп жұмыстарын олардың ағымдағы жұмысынан аландаттырады. Мұндай тексерудің салдарымен аудиторлар әлі де соқтығысуда, есеп жұмысшыларының көздерінде тексерушінің алдындағы қорқыныш ұялап тұрады.
Аудитордың тексерушіден ерекшелігі тексерушінің тексерілумен серіктестік қалпына тән. Мұнан өзге, оның жұмысында көп орынды клиентке коммерциалық қызыметтің түрлі қиын сұрақтарына жауап табуға кеңес беру қызыметі алады. Ол клиентке кеңес беріп көмектесуі қажет. Аудитордың тексерушіден өзгешелігін түсіндіре отырып аудиторды адвакатпен, тексерушіні кінәләушімен салыстыруға болады.
Қазіргі кезде елімізде аудитор мамандығының қалыптасуы жүріп жатыр. Былаиша айтқанда, барлығын нөлден бастауға тура келеді.
